«Τάξη στο Χάος» με έργα της Όπυς Ζούνη στο Μουσείο Μπενάκη

Το εκθεσιακό αφιέρωμα του Μουσείου Μπενάκη στα 50 περίπου χρόνια δημιουργίας της Όπυς Ζούνη (1960 - 2008), είναι μια αναδρομή, που συμπεριλαμβάνει αντιπροσωπευτικά δείγματα από το ευρύ φάσμα της καλλιτεχνικής της πορείας. Η έκθεση χωρίζεται σε δέκα ξεχωριστές ενότητες, ακολουθώντας θεματικά και χρονολογικά την εικαστική διαδρομή που έχει κάνει η καλλιτέχνις. Περιλαμβάνει 150 περίπου έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, κατασκευές, objetstrouvées, κολλάζ, εγκαταστάσεις.

Η Όπυ Ζούνη υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες εκπροσώπους της μεταπολεμικής γεωμετρικής αφαιρετικής τέχνης και της νέο - κονστρουκτιβιστικής λογικής του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Έχοντας διπλή πολιτιστική κληρονομιά (ελληνική - αιγυπτιακή), με έντονη κλασική παιδεία, υιοθετεί ταυτόχρονα τη γεωμετρική δομή, την αφηρημένη μαθηματική σκέψη, αλλά και τις μοντέρνες αντιλήψεις για την τέχνη, που γνώρισε στα πολυάριθμα ταξίδια της στο εξωτερικό.

Προερχόμενη από το κοσμοπολίτικο Κάιρο με την αρχαία βυζαντινή και αραβική παράδοση, υιοθετεί το στυλ Art Déco στην πλειονότητα των έργων της, αλλά και το στυλ Art Nouveau σε πιο πρώιμα έργα της, με τα αραβουργήματα που χαρακτηρίζουν τα ιερά τεμένη του αραβικού πολιτισμού. Επίκεντρο της έρευνάς της υπήρξε ο νοητικός και, ταυτόχρονα, συναισθηματικός χώρος, ο γνωστός μας φυσικός χώρος.

Εκφράζεται εικαστικά με ποικίλους τρόπους, αφού συνδυάζει διαφορετικά υλικά στα έργα της, ενώ η θεματολογία της προέρχεται από φανταστικά τρισδιάστατα περιβάλλοντα, τετράγωνα ανοίγματα, ναούς και κατοικίες, πύλες, στοές και πυραμίδες, βέλη, σημάνσεις, αναβάσεις και δρόμους, εσωτερικούς χώρους διπλούς και συμμετρικούς, κίονες με ραβδώσεις, κύβους και ορθογώνια, περάσματα, ορίζοντες, αδιέξοδα και σκακιέρες - δάπεδα.

Στο έργο της Όπυς Ζούνη η τέχνη και η επιστήμη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Γι’ αυτήν, επιστήμη σημαίνει έρευνα της πραγματικότητας και τέχνη έκφραση της ομορφιάς. Χρησιμοποιεί τη γεωμετρία σαν την πόρτα από τον υλικό κόσμο στον πνευματικό και δημιουργεί μια εικονική πραγματικότητα, χρησιμοποιώντας την Αναγεννησιακή προοπτική ελεύθερα, με ένα ή περισσότερα σημεία φυγής. Ακροβατεί ανάμεσα στο όνειρο, τη φαντασία και την πραγματικότητα, τη λογική και την ευαισθησία, την επιστημονική μαθηματική προσέγγιση και τον αυθορμητισμό.

Όπως σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης, Ελένη Αθανασίου «(…) ασπάζεται τις θεωρίες του William Morris, που ενοποιούσε την καλλιτεχνική έκφραση με τη δημιουργία πρακτικών κατασκευών, υιοθετεί τις αρμονικές σχέσεις που δομούσε ο Piet Mondrian με τα στατικά στοιχεία (διασταυρώσεις των οριζόντιων και καθέτων), τα διαγώνια κινητικά και επεκτατικά του Theovan Doesburg και συνδυάζει τη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική σε μία ενιαία φόρμα, μία ενότητα, (…) σέβεται τους άδειους χώρους, αγαπάει το κενό (love of voids) και την καθαρή ομορφιά της γραμμής και προτείνει νοητικά τοπία. Εξαλείφει το περιττό, τη λεπτομέρεια και τις συμβατικές αναπαραστάσεις, προκειμένου να εισχωρήσει στην ουσία της ύλης (...)».

Την παρουσίαση συμπληρώνει μία εγκατάσταση - video οκτώ λεπτών, με τίτλο «Φως - Σκιά - Συμπτώσεις», και εικόνες παρμένες από τα τέσσερα στοιχεία της φύσης: γη, αέρα, νερό, φωτιά, που διατρέχουν τη θεματογραφία της, δομώντας και αποδομώντας τις συνθέσεις των έργων της. Το video έχει σκηνοθετηθεί από την Κατερίνα Ευαγγελάκου, με μουσική σε σύνθεση της Νένας Βενετσάνου και με διευθυντή φωτογραφίας τον Γιώργο Αργυροηλιόπουλο.

Την έκθεση συνοδεύει η πλούσια εικονογραφημένη έκδοση, με τίτλο «Όπυ Ζούνη. Τάξη στο Χάος - Ordo ab Chao», 340 σελίδων, με 340 φωτογραφίες. Σε εκτενές κείμενο της ιστορικού τέχνης Ελένης Αθανασίου, αναλύεται η δουλειά της Όπυς Ζούνη χρονολογικά και θεματικά, αρχίζοντας από τα πρώιμα έργα του 1960 και φτάνοντας μέχρι το 2008. Στην ίδια έκδοση, φιλοξενούνται απόψεις με σύντομα κείμενα διαφόρων προσωπικοτήτων, όπως της προέδρου του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου, Καθηγήτριας Ελένης Ahrweiler, αλλά και του αείμνηστου διεθνούς τεχνοκριτικού Pierre Restany. Φιλοξενούνται, επίσης, χαιρετισμοί και κείμενα ειδικών αναλυτών, όπως του Άγγελου Δεληβορριά, του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη, της Όλγας Μεντζαφού - Πολύζου (επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου), του Roland Duclos (ιστορικός τέχνης), καθώς και μια κύκνεια κατάθεση της Νέλλης Μισιρλή (πρώην επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου).

Πληροφορίες

Μουσείο Μπενάκη: Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, τηλ. 210 3453111. Ωράριο λειτουργίας: Πέμπτη και Κυριακή: 10.00 - 18.00, Παρασκευή και Σάββατο: 10.00 - 22.00, Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη: κλειστά. Τιμές εισιτηρίων έκθεσης: κανονικό: 7 ευρώ, μειωμένου: 3,5 ευρώ, τιμή ενιαίου εισιτηρίου: έκπτωση 20% επί του συνολικού κόστους των εισιτηρίων όλων των εκθέσεων κατά την ημέρα επίσκεψης.