Γεννημένος το 1917, στα 30 του χρόνια είχε ήδη χαρακτηριστεί ως ο «κύριος καλλιτέχνης των Νέγρων», ενώ είναι ένας από τους λίγους ζωγράφους της γενιάς του που μεγάλωσε σε μια μαύρη κοινότητα, διδάχθηκε κυρίως από μαύρους καλλιτέχνες και επηρεάστηκε από μαύρους.

Έγινε γνωστός για την απεικόνιση ιστορικών θεμάτων των Αφροαμερικανών και της σύγχρονης ζωής. Το ύφος του θεωρήθηκε ως «δυναμικός κυβισμός», αν και η ίδια η επιρροή δεν ήταν τόσο η γαλλική τέχνη όσο τα σχήματα και τα χρώματα του Χάρλεμ.

Από τον θάνατό του μέχρι σήμερα, το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης που συγκεντρώνει τα έργα του, έχει επιδοθεί σε έναν άνευ προηγουμένου αγώνα προκειμένου να επιλύσει ένα διαχρονικό μυστήριο σχετικά με τη θέση στην οποία βρίσκονται επτά από ένα σύνολο τριάντα συνολικά έργων του Λόρενς που αποτελούν μια διάσημη σειρά του.

Η ιστορία ξεκινά όταν ένας συλλέκτης την είχε αγοράσει ολόκληρη, αλλά άρχισε να την πουλά τμηματικά. Οι μελετητές του έργου από τότε κυνηγούν τα κομμάτια που λείπουν. Τώρα, μετά από μια καμπάνια του ΜΕΤ, βρέθηκαν δυο σε διάστημα μόλις έξι μηνών.

Το πρώτο εμφανίστηκε το περασμένο φθινόπωρο όταν ένας επισκέπτης του μουσείου παρατήρησε μια εντυπωσιακή ομοιότητα μεταξύ της σειράς και ενός έργου στον τοίχο των γειτόνων του που μένουν κοντά στο μουσείο, στο Upper West Side. Οι γείτονές του έσπευσαν αμέσως και έδωσαν το έργο «Αγώνας: Από την ιστορία του αμερικανικού λαού» (1954–56) στο μουσείο.

Με ακόμα πιο απίστευτο τρόπο ανακαλύφθηκε και το δεύτερο έργο. Μια Ουκρανή νοσοκόμα εξέτασε προσεκτικά έναν πίνακα στο διαμέρισμά της που της θύμισε το έργο του Λόρενς, του οποίου η ανακάλυψη είχε γραφτεί στις εφημερίδες.

Το έργο το είχε από την πεθερά της και η ίδια δεν το θεωρούσε σημαντικό αφού το είχε κρεμασμένο κοντά στην κουζίνα της και το έβλεπε πολλές φορές κάθε μέρα. Η γυναίκα που μένει και αυτή κοντά στο μουσείο επικοινώνησε ζητώντας να μιλήσει με κάποιον υπεύθυνο αλλά δεν πήρε καμία απάντηση.

Τελικά, μετά από μέρες, αποφάσισε να πάει στο μουσείο και όπως γλαφυρά περιέγραψε στους Times: «Άρπαξα έναν νεαρό στο γραφείο πληροφοριών στο λόμπι και είπα: "Ακούστε, κανείς δεν με καλεί πίσω. Έχω αυτόν τον πίνακα. Σε ποιον πρέπει να μιλήσω;"».

Εκείνη τη νύχτα, οι συνεπιμελητές του MET και μια συντηρήτρια ζωγραφικής έφτασαν στο διαμέρισμά της. Ο πίνακας, έχοντας υποβληθεί σε εργασίες συντήρησης, θα συμμετάσχει τώρα στις δύο τελευταίες στάσεις της έκθεσης του Τζέικομπ Λόρενς, στο Μουσείο Τέχνης του Σιάτλ και στο Μουσείο Peabody Essex στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης.

Όσο για το μυστήριο του πώς βρέθηκαν οι δυο πίνακες στην ίδια γειτονιά, ο Randall Griffey, επιμελητής του ΜΕΤ, υποθέτει ότι ο πίνακας μπορεί να είχε προσφερθεί στην ίδια δημοπρασία με χριστουγεννιάτικα στην οποία και οι άλλοι ιδιοκτήτες του πρώτου πίνακα τον αγόρασαν με 100 δολάρια το 1960.

Σχετικά με τις τιμές των έργων του Λόρενς, ο συλλέκτης Harvey Ross, ο οποίος κατέχει το ήμισυ της εμβληματικής σειράς, ξόδεψε 413.000 δολάρια για να αγοράσει το «Tensions on the High Seas» το 2018.

Το Ημερολόγιο -σχήματος 20x20 εκ, με 14 φύλλα-, κοσμούν ζωγραφικές συνθέσεις και ντοκουμέντα performance, που φιλοτέχνησε φέτος ο καλλιτέχνης στη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων για την Covid-19.

Πρόκειται για ζωγραφικά έργα που αναφαίνονται συνειρμικά και ζουν διαδραστικά στο παρόν του εγκλεισμού και των μέτρων για την πανδημία.

Η σύλληψή τους αναπαράγει την αυθόρμητη και αρχαϊκή ομορφιά των μορφών και των συμβολικών μοτίβων τους με έντονα χρώματα και αισιόδοξη αποκρυστάλλωση ιδεών και συναισθημάτων.

Φωτογράφηση έργων: Ντάνυ Μαρτζώκας, μέλος του Art Studio EST. Επιμέλεια έκδοσης, εκτύπωση: Ελευθέριος Καρτέρης, του ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ. Όπως κάθε χρονιά, αριθμός αντιτύπων θα προσφερθεί δωρεάν σε Βιβλιοθήκες και Πινακοθήκες.

Τα Πρώτα Χρόνια

Γεννήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου του 1869 στο La Cateau της Γαλλίας από μεσοαστούς γονείς. Η ζωή του ξεκίνησε με διαφορετικές βλέψεις από αυτές που γνωρίζουμε, αφού το 1887 πήγε να σπουδάσει νομικά στο Παρίσι και έναν χρόνο μετά ξεκίνησε να εργάζεται σε δικηγορικό γραφείο. Το 1889, κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής του από εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας, η μητέρα του του έφερε ένα δώρο που θα άλλαζε τη ζωή του 20χρονου Henri: ένα σετ με είδη ζωγραφικής. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει αντιγραφές εικόνων από το σετ και με τον καιρό οι τοίχοι του σπιτιού των γονιών του γέμισαν με τις πρώτες του δημιουργίες.

Το 1891 εγκατέλειψε την νομική και αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά με την τέχνη. Για ένα χρόνο έλαβε μαθήματα από την Académie Julian και μαθήτευσε υπό την εποπτεία του William-Adolphe Bouguereau. Οι πρώτοι του καθηγητές επικέντρωσαν την προσοχή του στην νατουραλιστική τέχνη και τις κλασσικές μεθόδους, από τις οποίες η δημιουργικότητα του Matisse σύντομα άρχισε να περιορίζεται με αποτέλεσμα να σταματήσει τις σπουδές του. Έχοντας αποτύχει στις εισαγωγικές εξετάσεις του Ecole de Beaux Arts, άρχισε να δουλεύει σχολαστικά στο ατελιέ του Γάλλου συμβολιστή Gustave Moreau το 1892 οπού έμεινε μέχρι το 1898. Το 1895 πέρασε τις εξετάσεις του Ecole de Beaux-Arts. Ο Moreau άφησε ελεύθερο τον Matisse να δημιουργήσει και, σε συνδυασμό με τις σπουδές του, το 1896 το έργο του “Woman Reading” (1894), κατάφερε να κρεμαστεί στους τοίχους του Salon de la Société Nationale des Beau-Arts.

Παράλληλα, άρχισε από μόνος του να μελετά σύγχρονούς του ιμπρεσιονιστές όπως Paul Cezanne, Paul Gauguin και κυρίως τη δουλειά του Vincent Van Gogh. Το 1987 φιλοτεχνεί το έργο “The Dinner Table” το οποίο πυροδοτεί αρνητικές αντιδράσεις από την κοινωνία της υψηλής τέχνης, ως υπερβολικά Ιμπρεσιονιστικό. Ταξίδεψε αρκετά και τα χρώματα του κόσμου σε συνδυασμό με το φωτεινό βλέμμα των Ιμπρεσιονιστών, έδωσαν ζωή στα προηγουμένως μουντά έργα του.

Άρχισε να ενδιαφέρεται για το ανερχόμενο ρεύμα του πουαντιγισμού κυρίως λόγω των επιρροών των Henri Edmond Cross, George Seurat και Paul Signac. Ο πουαντιγισμός αποτελεί μία μορφή του ιμπρεσιονισμού στην οποία ο καλλιτέχνης, αντί για παχιές και γρήγορες πινελιές, χρησιμοποιεί τελείες χρώματος για να αποδώσει την πραγματικότητα αυτού που ζωγραφίζει. Η ιδέα του Νέο-Ιμπρεσιονισμού τον συνεπήρε και αυτό φαινόταν και στα έργα του. Οι δημιουργίες του βρήκαν τη θέση τους στο Salon des Indépendants και σταμάτησε να τα εκθέτει στο Salon de la Société το 1901.

Την περίοδο 1902-1903, η ζωή – και κυρίως τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε-απομάκρυνε τον Matisse από την τέχνη. Παρόλα αυτά, η πρώτη πενταετία του αιώνα οδήγησε σε έργα με έντονα χρώματα και συνθέσεις όπως το “Green Stripe” ενώ το 1905 ήταν μια εποχή εμβάθυνσης στη μοντέρνα τέχνη. Επίσης, ασχολήθηκε με τις δυνατότητες της γλυπτικής με την οποία πειραματίστηκε αρκετά, φιλοτεχνώντας το “The Serf” το 1903. Τον Ιούνιο του 1904 πραγματοποίησε την πρώτη του αποκλειστική έκθεση στη γκαλερί Vollard, η οποία όμως δεν συγκέντρωσε τα βλέμματα που περίμενε.

Φωβισμός

Σκοπός του Matisse και της τέχνης του ήταν να μπορέσει να εκφράσει την ουσία των πραγμάτων. Ένα ταξίδι στην Saint Tropez της νότιας Γαλλίας μαζί με τον, πλέον, φίλο του Signac, του δίδαξε την σημασία των χρωμάτων, και οδήγησε στην δημιουργία του “Luxe, calme et volupté” (1904) ενώ η επίσκεψη στο χωριό Collioure, στα “Open Window” και “Woman with a Hat” (1905). Τα έργα αυτά, αυτές οι διατυπώσεις ελεύθερου χρώματος και αύρας, έγιναν μέρη μιας έκθεσης στο Salon d’Automne στο Παρίσι. Έμοιαζαν με άγρια θηρία του μοντέρνου στα μάτια των κριτικών της κλασσικής τέχνης, και έδωσαν στον καλλιτέχνη τον χαρακτηρισμό του Φωβιστή. Παρόλη την αρνητικότητα, τα έργα του αγοράστηκαν από το ζεύγος Gertrude και Lein Stein.

Η εποχή του Φωβισμού για τον Matisse ξεκίνησε με αυτή την έκθεση και, αν και σύντομη, καθιέρωσε την τεχνική του. Φωτεινά χρώματα, αόριστες πινελιές και η απουσία γραμμών ήταν τα κύρια στοιχεία του. Ο ρεαλισμός είχε πλέον αποχωρήσει μια και καλή από την οπτική του ζωγράφου. Χαρακτηριστικό έργο της περιόδου είναι επίσης το “The Joy of Life”(1906),. Άλλα μέλη του ρεύματος του Φωβισμού ήταν οι André Derain, Georges Braque, Raoul Dufy και Maurice Vlaminck.

Ο Matisse ξεκίνησε να καλλιεργεί μια στενή φιλία με την Gertrude Stein και μέσω αυτής, γνωρίζει τον Pablo Picasso. Αν και οι τεχνικές τους διέφεραν, όντας δύο πρωτοποριακά κινήματα στην μοντέρνα τέχνη, ο στόχος και των δύο ήταν η ουσία των πράγματων. Αυτό που ο Φωβισμός έκανε με το χρώμα, ο Κυβισμός το πετύχαινε με το σχήμα. Παρόλα αυτά, οι δύο ζωγράφοι θα διατηρήσουν μια φαινομενική αντιπαλότητα μέχρι το τέλος των ζωών τους.

Αν και το ρεύμα εγκαταλείφθηκε και από τον ίδιο το δημιουργό του μετά το 1906, ο Matisse συνέχισε να κερδίζει δημοσιότητα και να πρωτοπορεί.

Η εποχή της Επιτυχίας

Αρχίζει να ενδιαφέρεται για τη σχέση του ανθρώπινου σώματος μέσα στον χώρο. Εμπνέεται από την Ισλαμική τέχνη. Τα χρώματα γίνονται πιο έντονα, η ιδέα του βάθους χάνεται και οι μορφές γίνονται επίπεδες. Άρχισε να επικεντρώνεται στην γλυπτική. Το 1909, ο Ρώσος συλλέκτης Sergei Ivanov ich Shchukin, ο οποίος αποκτά μεγάλο αριθμό έργων του, του ζητά να ζωγραφίσει μία σειρά πινάκων με θέμα τη μουσική και το χορό. Η θεματολογία ήταν πολύ σχετική με τα ενδιαφέροντα του Matisse, και έδρασε ως σπίθα για την έμπνευσή του. Από εκεί, προήλθε ο διάσημος πίνακας “La Danse” ο οποίος αποτελεί μία ξεκάθαρη ένδειξη για τη συνέχεια της τεχνικής του καλλιτέχνη. Μερικά από τα καλύτερα έργα του πήραν μορφή την περίοδο 1907-1917, μεταξύ των οποίων τα “ Red Room”(1908), “Red studio” (1911), “Goldfish” (1916) και “Piano Lesson” (1916).

Αν και η επιτυχία του μεγάλωνε στο εξωτερικό, με τους περισσότερους αγοραστές των έργων του να είναι Αμερικάνοι και Ρώσοι, η Γαλλική καλλιτεχνική σκηνή δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα να αναγνωρίσει την ιδιοφυία που παρουσίαζε ο Matisse. Κύριος λόγος ήταν η ανάμεικτες εντυπώσεις που είχε συγκεντρώσει το έργο του “Blue Nudes” που παρουσίασε στο κοινό το 1907.

Όσο τον τραβούσε η μοντέρνα τέχνη τόσο τα έργα γινόντουσαν απλούστερα και βασισμένα στη δύναμη των χρωμάτων και των αυστηρών σχημάτων. Και όμως, τα εξέφραζε μία ελευθερία και εκφραστικότητα μακριά από τους συνηθισμένους όρους της τέχνης. Τα θέματά του απλούστευαν επίσης, αφού επικεντρωνόταν σε καθημερινές εικόνες, που του έδιναν την εύκαιρα να τις μελετήσει και να πειραματιστεί σε βάθος.

Με γρήγορους ρυθμούς δουλειάς συνέχισε μέχρι και τος τέλος της δεκαετίας του 20’. Στη περίοδο αυτή δημιούργησε έργα όπως “Odalisque with Magnolias” (1924) και “Decorative Figure on an Ornamental Background” (1926).

Ως προς τη γλυπτική, το 1930 ολοκλήρωσε το έργο του “The Back” το οποίο δούλευε από το 1909. Τα ταξίδια ήταν ακόμα σημαντικά για εκείνων, ενώ αποτελούσαν τις κύριες πηγές έμπνευσής του. Το 1923, οι ζωγραφιές του συνόδεψαν μια συλλογή από ποιήματα του Stephane Mallarme με τίτλο “Poésies”, ενώ συνέχισε να ασχολείται με την εικονογράφηση βιβλίων μέχρι το τέλος της ζωής του.

Τα τελευταία χρόνια

Το 1941 ο ζωγράφος διαγνώστηκε με καρκίνο. Έκανε επέμβαση η οποία ήταν αρκετά δύσκολη και τον οδήγησε στην συνέχιση της ζωής του σε αναπηρική καρέκλα. Παρόλα αυτά, η επέμβαση έδωσε κουράγιο και νέο αέρα στον Matisse. Άρχισε να ασχολείται με την τεχνική του κολλάζ την οποία ο ίδιος ονόμαζε «ζωγραφική με ψαλίδι», ένας τέλειος αντικατοπτρισμός της ουσίας που με τόσο πάθος έψαχνε. Χρωμάτιζε ο ίδιος χαρτιά τα οποία έκοβε σε διαφορετικά σχήματα ώστε να αποτυπωθεί το θέμα της κάθε δημιουργίας του. Για τον ζωγράφο, η στιγμή αυτή ήταν η αποκορύφωση της τέχνης του. Έφτιαξε έργα όπως: “La Gerbe”(1951) και “Swimming Pool” (1952)

Το 1947 εξέδωσε το βιβλίο Jazz, ένα αυτοβιογραφικό έργο με εικονογραφήσεις του σε χρώματα και σχέδια επηρεασμένα από τα κολλάζ του. Ακόμη, τη τεχνική αυτή χρησιμοποίησε ώστε να σχεδιάσει το βιτρό του “Chapelle du Rosaire” στη Βανς της Γαλλίας, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1951. Πέθανε στις 3 Νοεμβρίου του 1954 σε ηλικία 84 ετών στην Νίκαια της Γαλλίας περιτριγυρισμένος από τα κομμάτια των χρωματιστών χαρτιών των κολλάζ του.

Προτεραιότητα δόθηκε στον Βίνσεντ βαν Γκογκ, έναν από τους πλέον αναγνωρίσιμους ζωγράφους παγκοσμίως και το πρότζεκτ «Van Gogh Worldwide» παρουσιάζει μια ψηφιακή συλλογή περισσότερων από 1.000 αριστουργημάτων του καλλιτέχνη.

Η δημιουργία της ψηφιακής συλλογής https://vangoghworldwide.org/ ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια από το Van Gogh Museum στο Άμστερνταμ και σήμερα σχεδόν τα μισά από τα μετα-ιμπρεσιονιστικά έργα του Βαν Γκογκ προσφέρονται -με σχολιασμό από ειδικούς- στον κόσμο να τα απολαύσει από την ασφάλεια του σπιτικού του.

Ο Βαν Γκογκ έζησε από το 1853 ως το 1890, αλλά η μεγάλη πλειονότητα των διάσημων έργων του ολοκληρώθηκε τα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του. Στην ψηφιακή συλλογή είναι πλέον σε κοινή θέα πολλές από τις 860 ελαιογραφίες του. Αλλά ο Βαν Γκογκ ήταν, επιπλέον, και γόνιμος σκιτσογράφος και πολλά από τα σκίτσα του είναι διαθέσιμα. Επιπροσθέτως, οι πληροφορίες στο «Van Gogh Worldwide» επιτρέπουν εις βάθος ματιά στον δημιουργό και τα δημιουργήματά του.

Δίνονται, επίσης, πληροφορίες για τα Μουσεία στα οποία στεγάζονται, όπως λεπτομέρειες αποκατάστασης των έργων, φωτογραφίες του πίσω μέρους των έργων και άλλες λεπτομέρειες.

Το έργο εμφανίστηκε την περασμένη Τρίτη στον τοίχο από κόκκινα τούβλα ενός ινστιτούτου ομορφιάς, δίπλα από ένα ποδήλατο, το οποίο ήταν δεμένο με λουκέτο σε μια μεταλλική πινακίδα και του έλειπε ο πίσω τροχός του.

Μια φωτογραφία του έργου στη φοιτητική περιοχή της πόλης αναρτήθηκε σήμερα στον λογαριασμό του καλλιτέχνη στο Instagram και στην ιστοσελίδα του.

Ο Banksy είναι γνωστός για τα ευφυή έργα τέχνης του, τα οποία συχνά αναφέρονται σε διεθνή γεγονότα. Τα φετινά του έργα έχουν έμμεση αναφορά στην υγειονομική κρίση του κορωνοϊού και στο αντιρατσιστικό κίνημα Black Lives Matter.

Τον Αύγουστο, ο καλλιτέχνης χρηματοδότησε ένα πλοίο για τη διάσωση προσφύγων στη Μεσόγειο που επιχειρούν να φθάσουν στην Ευρώπη και την Αφρική.