Αρχαία Τροία: Ήρωες και μάχες «ζωντανεύουν» στο Βρετανικό Μουσείο

Ο θρύλος της πόλης που έμελλε να γίνει «θέατρο» του μυθικού τρωικού πολέμου αναβιώνει, έως τις 8 Μαρτίου του 2020, στις αίθουσες του Βρετανικού Μουσείου, με μια έκθεση αφιερωμένη στους μύθους και την πραγματικότητα της αρχαίας Τροίας που «ζωντανεύει» ήρωες και μάχες μπροστά στα μάτια των επισκεπτών.

Οι σύγχρονοι ιστορικοί τοποθετούσαν στη σφαίρα του μύθου την Τροία και τον Τρωικό πόλεμο. Στα 1870, όμως, ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν ανακάλυψε τα ερείπια μιας σειράς αρχαίων πόλεων στον λόφο Hissarlik κοντά στην πόλη Τσανάκ (Τσανάκκαλε) της βορειοδυτικής Μικράς Ασίας. Οι πόλεις χρονολογούνται από την εποχή του Χαλκού ως τη Ρωμαϊκή περίοδο και ο Σλήμαν ονόμασε μία από αυτές τις πόλεις Τροία I, και αργότερα Τροία II, ταυτίζοντάς την με την ομηρική πόλη. Η υπόθεση αυτή έγινε ευρέως αποδεκτή από την εποχή του.

Στο σημείο, οι ανασκαφές συνεχίστηκαν υπό τη διεύθυνση του Γουλιέλμου Ντέρπφελντ και αργότερα του Καρόλου Μπλέγκεν (1932 - 1938), και αποδείχτηκε ότι υπήρξαν τουλάχιστον εννέα πόλεις κτισμένες η μία πάνω στην άλλη σε αυτή την τοποθεσία. Τον Αύγουστο του 2003, ύστερα από μια μαγνητική επισκόπηση της πεδιάδας μπροστά από το οχυρό, εντοπίστηκε και ανεσκάφη μία βαθιά τάφρος ανάμεσα στα ερείπια της πόλης.

Τα ευρήματα στην τάφρο χρονολογήθηκαν στην ύστερη Εποχή του Χαλκού, δηλαδή στα χρόνια της Ομηρικής Τροίας. Ισχυρές ενδείξεις μάχης θεωρούνται και οι κεφαλές βελών που βρέθηκαν στα στρώματα που χρονολογούνται στον πρώιμο 12ο αιώνα π.Χ.. Ο Κόρφμαν πέθανε στις 11 Αυγούστου 2005 και, καθώς η άδεια εκσκαφής είχε εκδοθεί στο πρόσωπό του, είναι αβέβαιο το πώς και το πότε οι ανασκαφές θα συνεχιστούν.

Η γοητεία των προσώπων εκείνης της μακρινής εποχής, οι ήρωες και οι ηρωίδες της αρχαιότητας, η επίδρασή τους στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη μουσική, τα λαϊκά ήθη και έθιμα ερευνώνται μέσα από 350 εκθέματα.

Το ένα τρίτο των εκθεμάτων προέρχεται από τα κρατικά Μουσεία του Βερολίνου, πολλά από αυτά από την εποχή των ανασκαφών του εμπόρου και αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν.

Είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση για την Τροία στο Λονδίνο από τότε που ο Ερρίκος Σλήμαν παρουσίασε τα ευρήματά του, το 1877. Ανάμεσα σε άλλα παρουσιάζονται δυο κεραμικά φθαρμένα από φωτιά, τα οποία κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού του Βερολίνου στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο «κάηκαν για δεύτερη φορά», όπως αναφέρει η επικεφαλής επιμελήτρια Αλεξάντρα Βίλινγκ.

Για τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Χάρτγουικ Φίσερ, η έκθεση «Τροία, μύθος και πραγματικότητα» είναι πολύ επίκαιρη.

«Οι ήρωες είναι παράλληλα και οι δολοφόνοι. Πρόκειται για καταστροφή, βία, αντιπαραθέσεις, θλίψη και απώλεια. Αυτή η έκθεση είναι μια έκκληση να τερματιστεί η βία και η καταστροφή. Καλεί να σκεφθούμε πάνω στην ελευθερία λήψης αποφάσεων, το ήθος και το πεπρωμένο» δήλωσε ο κ. Φίσερ.

Στην είσοδο της έκθεσης υποδέχεται τον επισκέπτη ένα έργο του Βρετανού γλύπτη Άντονι Κάρο, το οποίο μεταφέρει τη βία του τρωικού πολέμου στους πολέμους στα Βαλκάνια τη δεκαετία του 1990. Ο Αμερικανός καλλιτέχνης Σι Τόμπλι συσχετίζει «την εκδίκηση του Αχιλλέα» με έναν πίνακα πιτσιλισμένο από αίμα.

Ένας γιγαντιαίος σκελετός του Δούρειου Ίππου δεσπόζει στο κέντρο της έκθεσης με τα ευρήματα, βάζα, περικεφαλαίες και ασπίδες να τον συνοδεύουν. Στα πιο σημαντικά έργα ανήκουν δύο ρωμαϊκά αργυρά κύπελλα με σκηνές από την Ιλιάδα του Ομήρου

Το τμήμα «Τροία και αρχαιολογία» αφορά την ιστορία των ανασκαφών στη σημερινή βορειοδυτική Τουρκία και υιοθετεί μια κριτική ματιά απέναντι στις μεθόδους, τα συμπεράσματα και τις αξιολογήσεις του Σλήμαν.

Η «καμένη πόλη» που ανακαλύφθηκε από αυτόν δεν είναι η Τροία του Τρωικού Πολέμου, αναφέρεται. «Έκανε υπερβολικές ανακοινώσεις όσον αφορά τα ευρήματά του για να μπορέσει να ενισχύσει τη θεωρία του. Ο Σλήμαν ήταν διαφημιστής του εαυτού του και σήμερα γνωρίζουμε ότι έκανε λάθος. Η Τροία του ήταν περίπου 1.000 χρόνια νωρίτερα» δηλώνει η επιμελήτρια Αλεξάντρα Βίλινγκ.

Αφίσες της χολιγουντιανής υπερπαραγωγής «Τροία» με τον Μπραντ Πιτ και αποσπάσματα από λογοτεχνικά έργα της Κρίστα Βολφ και της Μάργκαρετ Άτγουντ πιστοποιούν τη σύγχρονη αντιπαράθεση με τον αρχαίο μύθο. «Δεν έχουμε την παραμικρή πιθανότητα επιτυχίας απέναντι σε μια εποχή που χρειάζεται ήρωες», είναι ένα ενδεικτικό χωρίο από το πεζό «Κασάνδρα» της Βολφ. Ανάμεσα στους πίνακες που είναι εμπνευσμένοι από τον μύθο και την πραγματικότητα της Τροίας εκτίθεται και το έργο του Λούκας Κράναχ του Πρεσβύτερου «Η κρίση του Πάρι», που ανήκει στη συλλογή της βασίλισσας Ελισάβετ. Η έκθεση κλείνει με μια μεγάλη φωτογραφία της Σοφίας Σλήμαν, συζύγου του Σλήμαν, η οποία το 1874 πόζαρε με αντίγραφα των κοσμημάτων της ωραίας Ελένης.