Η όπερα «Χοντορκόφσκι» του διακεκριμένου συνθέτη και Καθηγητή
του Μουσικού Πανεπιστημίου Βιέννης Περικλή Λιακάκη, η οποία απέσπασε το Βραβείο
Καλύτερης Ανεξάρτητης Παραγωγής Όπερας 2017 των Αυστριακών Βραβείων Μουσικού
Θεάτρου, έρχεται σε πανελλήνια πρώτη παρουσίαση στην Εναλλακτική Σκηνή της
Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Το έργο αποτελεί συμπαραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ
με τον μουσικοθεατρικό Οργανισμό Sirene Operntheater στην Αυστρία και θα
παρουσιαστεί για τρεις μοναδικές παραστάσεις στις 27, 28 και 29 Φεβρουαρίου.
Μια μάχη ανάμεσα στο κέρδος και την πολιτική χωρίς
αναισθητικό, η όπερα «Χοντορκόφσκι» αναφέρεται στην άνοδο και την πτώση του
Ρώσου ολιγάρχη Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ο οποίος στάθηκε στο αντίπαλο στρατόπεδο
του Βλάντιμιρ Πούτιν τη δεκαετία του ’90.
Η παράσταση υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος
Νιάρχος (ΙΣΝ) προς την Εναλλακτική Σκηνή.
Η σύγχρονη όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Ατελιέ της
Ακαδημίας Εικαστικών Τεχνών της Βιέννης το 2015. Ο κεντρικός πυρήνας της βασίζεται στη βιογραφία του Μιχαήλ
Χοντορκόφσκι: την άνοδό του ως νεαρού ιδιοκτήτη τράπεζας στα χρόνια της πτώσης
της Περεστρόικας αρχικά, κατόπιν τη μεσουράνησή του ως ιδιοκτήτη της τεράστιας πετρελαϊκής
εταιρείας Υukos, και την τελική πτώση του με τη στόχευσή του από τον Βλάντιμιρ
Πούτιν ως αντικαθεστωτικού, την κατάρρευση της Υukos και τη φυλάκισή του.
Πρόκειται για μια πολιτική όπερα όπου οι πρωταγωνιστές είναι
υπαρκτά πρόσωπα και «δεν προσπαθεί να πάρει το μέρος κανενός», όπως
χαρακτηριστικά αναφέρει ο συνθέτης Περικλής Λιακάκης. «Πιστεύω πως στη μοντέρνα
όπερα δεν πρέπει να υπάρχουν καλοί ή κακοί, αλλά μόνο γεγονότα και αντιδράσεις
σε αυτά. Καθαγιασμοί ή δαιμονοποιήσεις προσώπων αποφεύχθηκαν, όσο αυτό ήταν
δραματουργικά δυνατό, και το κύριο μέλημά μου ήταν η όπερα αυτή να μπορεί να
μιλήσει το ίδιο σε έναν Ρώσο όσο και σε έναν Αυστριακό ή έναν Έλληνα».
Το λιμπρέτο της όπερας και τη σκηνοθεσία υπογράφει η
Κριστίνε Τόρνκβιστ. Ο κύριος όγκος του λιμπρέτου, που γράφτηκε πριν από την
απροσδόκητη απόλυση του Χοντορκόφσκι από τη φυλακή τον Δεκέμβριο του 2013, δεν
πραγματεύεται μόνο τη μάχη μεταξύ κέρδους και πολιτικής ανάμεσα στον
Χοντορκόφσκι και τον Πούτιν, αλλά επιπλέον την τοποθετεί μέσα σε ένα περίπλοκο
ιστορικό πλαίσιο, που εκτείνεται από το 1989 έως το 2013. Η μεταβαλλόμενη σχέση
μεταξύ επιχειρήσεων και πολιτικής εξουσίας αλλοιώνει τη σχέση ανάμεσα στους
πρωταγωνιστές, που αρχικά δεν είναι τόσο ανόμοιοι μεταξύ τους: και οι δυο τους
νέοι, φιλόδοξοι άνδρες με μεγαλεπήβολα σχέδια, που δεν έχουν τίποτα να χάσουν.
Σ’ ένα σημείο καμπής στον ρου της Ιστορίας, οικονομικές
γκάφες και πολιτικές ίντριγκες επιτρέπουν στους καιροσκόπους να ευημερήσουν.
Όμως, μόλις οι δύο αντίπαλοι φθάσουν στα αντίστοιχα ζενίθ τους, οι διαφορές
στην ιδιοσυγκρασία τους θα γίνουν υπερβολικά εμφανείς. Την ώρα που ο ένας
στέκεται ακοίμητος φρουρός υπερασπιζόμενος την επικράτειά του, ο άλλος
σκέφτεται τις επόμενες κινήσεις του παιχνιδιού και ρισκάρει τα πάντα.
Ο συνθέτης Περικλής Λιακάκης σημειώνει: «Η όπερα
“Χοντορκόφσκι” βασίζεται στη ζωή του Ρώσου ολιγάρχη, που ήρθε σε σύγκρουση με
τον πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Είναι μια πολιτική
όπερα, όπου παραλληλισμοί με την ελληνική οικονομική κρίση κάθε άλλο παρά
τυχαίοι είναι. Οι χαρακτήρες της όπερας, οι διάφορες καταστάσεις που θα δούμε
και το λιμπρέτο είναι δραματοποιημένα, είναι κατασκευασμένα έτσι, δηλαδή, ώστε
να έχουν ενδιαφέρον από δραματικής και θεατρικής άποψης. Ένα σημαντικό σημείο
της όπερας είναι το ζευγάρι δύο απλών, ανώνυμων, ανθρώπων –των Νατάσα και Ιβάν-
στη ζωή των οποίων αποτυπώνονται οι συνέπειες των πράξεων των ανθρώπων που
έχουν την εξουσία στα χέρια τους. Στην όπερα “Χοντορκόφσκι” δεν γίνεται καμία
προσπάθεια να βρεθεί ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο, ούτε προσπάθεια να
εξιστορηθούν ιστορικά ή “αντικειμενικά” τα σχετικά γεγονότα. Γίνεται, όμως, μια
προσπάθεια να μεταφέρουμε στη σκηνή τις σκέψεις που μας γεννιούνται όντας απλοί
παρατηρητές της Ιστορίας (με γιώτα κεφαλαίο) και της μοίρας όλων αυτών που δεν
ρωτήθηκαν ποτέ για το πάρσιμο αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους άμεσα».
Ερμηνεύουν: Κλέμενς Καιλμπλ, Ίγκριντ Χάμπερμαν, Αλεξάντερ
Μάυρ, Στήβεν Σέσαρεγκ, Γκέρνοτ Χάινριχ, Σεμπαστιάν Σουλές, Λίζα Ρόμπαχ, Έλσα
Γιαννουλίδου, Τεμίνε Σαίφερ, Ματτίας Χάιντ, Μάρτιν Μάιρινγκερ, Ρίτσαρντ Κλάιν,
Ντήτερ Κσβεντ-Μίχελ, Μπαίρμπελ Στρέλαου. Συμμετέχει δεκατριμελές μουσικό
σύνολο.
