Το Ίδρυμα Ωνάση ψηφιοποίησε περισσότερα από 2.000 αρχειακά τεκμήρια
που είναι πλέον διαθέσιμα σε όλους στην ψηφιακή συλλογή του αρχείου Καβάφη και
σύντομα θα εγκαινιάσει έναν χώρο στο κέντρο της Αθήνας που θα φιλοξενεί τη
βιβλιοθήκη του Αλεξανδρινού ποιητή, δημιουργώντας ένα οικιστικό τρίγωνο
πολιτισμού και παιδείας στο κέντρο της Αθήνας που θα περιλαμβάνει το Αρχείο Καβάφη,
την Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, αλλά και το κτήριο του Onassis AiR.
Το αρχείο Καβάφη περιήλθε στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση
στα τέλη του 2012, εξασφαλίζοντας την παραμονή του στην Ελλάδα και αποφεύγοντας
ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Σκοπός του αρχείου Καβάφη είναι η προστασία του
αρχειακού υλικού που συνδέεται με τον κορυφαίο ποιητή, στόχος ήταν και παραμένει
η ανοιχτότητα και η ελεύθερη πρόσβασή του σε κοινό και ερευνητές, καθώς και η
διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Αλεξανδρινού ποιητή, ύστερα από την
ψηφιοποίηση και εκ νέου τεκμηρίωσή του στα ελληνικά και στα αγγλικά.
Ο K. Π. Καβάφης, παράλληλα με την έντυπη κυκλοφορία των
ποιημάτων του σε τεύχη, συνήθιζε να προσφέρει σε φίλους χειρόγραφα αντίγραφα. Η
καλλιγραφική κληρονομιά της γραφής του είναι μοναδική για τα ελληνικά γράμματα,
καθώς μέσω αυτής διασώζεται η φθίνουσα διδασκαλία της καλλιγραφίας. Ο σχεδιασμός
της γραμματοσειράς του Κ. Π. Καβάφη είναι βασισμένος στο Τετράδιο Σεγκόπουλου. Τον
σχεδιασμό ανέλαβε η Ελληνική Ψηφιακή Τυποθήκη και οι γραφίστες Γιάννης Καρλόπουλος
και Βασίλης Γεωργίου.
Στην παρουσίαση της νέας ημέρας του αρχείου Καβάφη, μιας νέας
ημέρας για τα ελληνικά γράμματα και όχι μόνο, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης
Σ. Παπαδημητρίου, έκανε λόγο για τη νέα εποχή του αρχείου, που εκτός από την
ελεύθερη πρόσβαση σε όλους, μας επιφυλάσσει άλλη μια έκπληξη «Το Ίδρυμα Ωνάση, θα
προχωρήσει σύντομα στη νέα στέγαση του αρχείου σε ένα περιβάλλον που πληροί όλες
τις προϋποθέσεις, σε έναν χώρο στο κέντρο της Αθήνας που έχει προκύψει μετά από
συγκεκριμένη μελέτη και εκεί θα φιλοξενηθεί η βιβλιοθήκη του ποιητή, τα χειρόγραφα
των καβαφικών ποιημάτων, οι έντυπες αυτοσχέδιες εκδόσεις, τα πεζά λογοτεχνικά κείμενα,
τα άρθρα, οι μελέτες και οι σημειώσεις του ποιητή, καθώς και το προσωπικό αρχείο
του Κ. Π. Καβάφη με πλούσια αλληλογραφία, κείμενα και φωτογραφίες.
Η Εκτελεστική Διευθύντρια & Διευθύντρια Παιδείας του Ιδρύματος
Ωνάση Έφη Τσιότσιου μίλησε για τη συγκίνηση και τη χαρά που προκαλεί η ανοιχτότητα
σε όλους του αρχείου «ενός κορυφαίου ποιητή, η αξία του οποίου ξεπερνάει την
ελληνική διάσταση. Ενός ποιητή, η φωνή του οποίου έχει καταγωγή και μνήμες, αλλά
ο αντίλαλός της παγκόσμια εμβέλεια». Έκανε αναφορά στην εννεαμελή Επιτροπή, που
εγγυάται την επιστημονική αρτιότητα και τον στρατηγικό σχεδιασμό των δράσεων
του αρχείου, καθώς απαρτίζεται από Έλληνες και ξένους πανεπιστημιακούς διεθνούς
φήμης, ειδικευμένους στους τομείς της Φιλολογίας, της Νομικής, της Αρχειονομίας,
των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών και των Πληροφοριακών Συστημάτων, αλλά και
στη θεσμοθέτηση της
Η ιστορία του Αρχείου
Ανάμεσα στα αρχειακά τεκμήρια συγκαταλέγονται χειρόγραφα
καβαφικών ποιημάτων καθώς και έντυπες αυτοσχέδιες εκδόσεις αλλά και πεζά λογοτεχνικά
κείμενα, άρθρα και μελέτες του ποιητή. Εντοπίζονται επίσης μεταφράσεις ποιημάτων
καθώς και σημειώσεις λογοτεχνικού και προσωπικού χαρακτήρα, όπως και το
προσωπικό αρχείο του ποιητή, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πλούσια
αλληλογραφία, κείμενα ημερολογιακού χαρακτήρα και φωτογραφίες. Ξεχωριστή ενότητα
αποτελεί το αρχείο Αλέκου και Ρίκας Σεγκοπούλου στο οποίο περιλαμβάνεται υλικό σχετικό
με τον ποιητή, καθώς και το αρχείο της «Αλεξανδρινής Τέχνης», του περιοδικού που
διηύθυνε ο Α. Γ. Συμεωνίδης και η Ρίκα Σεγκοπούλου, με την συχνή καθοδήγηση του
Κ. Π. Καβάφη.
Το Αρχείο Καβάφη υποστηρίζει ένα σύνολο εκπαιδευτικών
προγραμμάτων που απευθύνονται στην ελληνική και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα,
στο ευρύ κοινό και σε εφήβους. Σε αυτό το πλαίσιο δράσεων εντάσσεται από το
καλοκαίρι του 2017 το Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη (International Cavafy
Summer School), η πρώτη ετήσια διοργάνωση αποκλειστικά αφιερωμένη στον Κ. Π. Καβάφη
και το έργο του, όπου συμμετέχουν Έλληνες και ξένοι ερευνητές. Στην ίδια κατεύθυνση
έχουν διοργανωθεί μέχρι σήμερα ερευνητικά σεμινάρια, εκπαιδευτικές δράσεις για
ενήλικες και εργαστήρια για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο πλαίσιο της ενότητας
«Ο Καβάφης πάει σχολείο».
Το Ίδρυμα έχει απονείμει επίσης υποτροφίες σε υποψηφίους στον
τομέα των καβαφικών σπουδών, στο πλαίσιο του Προγράμματος Υποτροφιών του προς Έλληνες
και Αλλοδαπούς, και προτίθεται να συνεχίζει να προκηρύσσει και τα επόμενα χρόνια
υποτροφίες στον ίδιο τομέα, με σκοπό την ενίσχυση των καβαφικών σπουδών και τη
διασύνδεσή τους με άλλους συναφείς επιστημονικούς τομείς.
Παράλληλα, εμπιστεύεται την επιμέλεια και τον σχεδιασμό δράσεων
σε εννεαμελή επιστημονική επιτροπή, όπου συμμετέχουν διακεκριμένοι
πανεπιστημιακοί και ερευνητές του καβαφικού έργου.
Την επιτροπή απαρτίζουν: Karen Emmerich, Επίκουρη Καθηγήτρια
Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Πρίνστον
Constanze Güthenke, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ελληνικής Λογοτεχνίας,
Τμήμα Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης
Gonda Van Steen, Καθηγήτρια στην Έδρα Κοραή Νεολληνικής και
Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας, Τμήμα Κλασικών Σπουδών, King’s
College Λονδίνο
Στάθης Γουργουρής, Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Κοινωνικών
Σπουδών και Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Κολούμπια
Τάκης Καγιαλής, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο
Ιωαννίνων
Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια διευθύντρια των Γενικών Αρχείων
του Κράτους, Προϊσταμένη του Τμήματος Βιβλιοθήκης & Αναγνωστηρίου Γενικά Αρχεία
του Κράτους – Κεντρική Υπηρεσία
Διομήδης Σπινέλλης, Καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης
και Τεχνολογίας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ερασμία Λουίζα Σταυροπούλου, Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής
Φιλολογίας, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μιχάλης Xρυσανθόπουλος, Καθηγητή Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας,
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
