«Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», στο θέατρο Σημείο

Ένα έργο που υπάρχει, αναπνέει και υφίσταται εξαιτίας της ανθρώπινης φαντασίας χωρίς όριο, η οποία θρέφεται από τη μνήμη, ένα μυθιστόρημα - ωκεανός 3.000 σελίδων, το οποίο, για μεγάλο μέρος της κριτικής, αποτελεί τον κολοφώνα του κοσμοπολίτικου μοντερνισμού, το αριστούργημα του Μαρσέλ Προυστ, «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», παρουσιάζεται στην ιστορική διασκευή του Χάρολντ Πίντερ.

Σε μια παράσταση αυστηρώς ακατάλληλη για ανηλίκους, σκηνοθετημένη από τον Νίκο Διαμαντή, το έργο παρουσιάζεται στο θέατρο Σημείο, από το Σάββατο 25 Φεβρουαρίου.

Ένα είδος αυτοβιογραφίας

Ένα από τα καλύτερα λογοτεχνικά έργα του 20ού αιώνα, το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» αποτελεί ένα είδος αυτοβιογραφίας και περιλαμβάνει επτά τμήματα, με τους τίτλους: «Από τη μεριά του Σουάν», «Στη σκιά των κοριτσιών με τα λουλούδια», «Από τη μεριά των Γκερμάν», «Σόδομα και Γόμορα», «Η αιχμάλωτη», «Η χαμένη Αλμπερτίν» και «Ο χρόνος που ξαναβρέθηκε». Στο έργο, εμφανίζονται θέματα της θλιμμένης νοσταλγίας του συγγραφέα για την παιδική ηλικία, του έρωτα, της ζήλιας και του υπαινικτικού χαρακτήρα μερικών «στιγμών», που φαίνονται να ανοίγουν μία μυστηριώδη προοπτική προς μία απόλυτη πραγματικότητα.

Με εκλεκτική συγγένεια

Το 1972, ο νομπελίστας Άγγλος συγγραφέας θεατρικών έργων και θεατρικός σκηνοθέτης Χάρολντ Πίντερ ανέλαβε να διασκευάσει για τον κινηματογράφο το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο». Το σχέδιο του σκηνοθέτη Joseph Losey να το γυρίσει σε ταινία μπορεί να μην υλοποιήθηκε ποτέ, αλλά ο καρπός της εργασίας του Πίντερ, το «Σενάριο Προυστ», αποδεικνύει την εκλεκτική συγγένεια των δύο συγγραφέων: η εμμονή με τους λαβυρίνθους της μνήμης και τον τρόπο που ορίζουν την προσωπικότητα του ατόμου, το ασυνείδητο ως πεδίο μάχης για τα παιχνίδια εξουσίας αρσενικού - θηλυκού, ο υποδόριος σαδισμός της αντρικής φιλίας, είναι όλα κοινοί τους τόποι.

Η μεγάλη τους διαφορά έγκειται στην οικονομία. Ο Πίντερ μεταμορφώνει τον κατακλυσμιαίο λόγο του Προυστ σε ένα λυρικό κολάζ από αυτόνομες αναμνήσεις, που κινούνται μουσικά στον χώρο, άλλοτε σε ρυθμούς μανιασμένου αντάντε, άλλοτε σε τρυφερό αντάτζιο, δημιουργώντας συγκλονιστικές εικόνες, ζωντανούς πίνακες που περιδινούνται ατέρμονα μέσα στον χρόνο της ανθρώπινης ζωής.

Η αναπάντεχη συνεύρεση του Πίντερ με τον Προυστ αναδεικνύει το παράδοξο της σκέψης ότι αυτό που, όσο το ζεις, σε καταρρακώνει ως ψέμα, όταν το επισκέπτεσαι ξανά, χρόνια μετά, σε φωτίζει με την αποκαλυπτική αλήθεια του.

Εκεί, που το Εγώ σβήνεται από το Σύμπαν

Η Μπέλ Επόκ του Προυστ σηματοδοτεί τεράστιες αλλαγές τόσο σε κοινωνικό, όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο. Διαχωρισμός πολιτείας - Εκκλησίας, επιδημίες χολέρας, φυματίωσης, τύφου, κοκαΐνη, όπιο, πορνεία και σύφιλη, ευημερία, A΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τραίνα, ποδήλατα, λεωφορεία, αεροπλάνα, τηλεπικοινωνίες.

Από τις πρώτες λέξεις, η παράσταση είναι ένα συμβόλαιο με τον θεατή, μια τεράστια κατάδυση στους χρόνους πριν τον πολιτισμό. Εκεί, που το Εγώ σβήνεται από το Σύμπαν. Τα πρόσωπα του Προυστ, φάσματα και αντανακλάσεις, διαμορφώνουν ένα τοπίο, όπου το καθένα αναμετριέται με το Σύμπαν.

Έρωτες, πάθη, ανθρώπινες σχέσεις, διαδρομές ζωής και ο χρόνος, αδυσώπητος, βιώνεται σε παραλλαγές. Ένα μητρικό φιλί αναδύεται στο εδώ και στο τώρα, μία καταφυγή στη μήτρα του έκθετου και γυμνού ανθρώπου, στα ένστικτα επιβίωσης, στη λαγνεία και στον τρόμο του.

Αναζητώντας τον λόγο της ζωής, κάθε πρόσωπο χάνεται σαν υδράργυρος και ο χαμένος χρόνος δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας βιωμένος χρόνος ξανακερδισμένος. Η πυξίδα της ύπαρξης είναι ο έρωτας, που κατακλύζει με την έκσταση και τη ζήλια του. Έρωτας καταστροφικός, απόλυτος, κτητικός. Δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στην αγάπη για τον γονιό και το πάθος για τον εραστή. Κανείς δεν έχει εαυτό, εάν δεν πασχίσει να κατέχει τον άλλο.

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος, σκηνοθεσία - σκηνική επιμέλεια: Νίκος Διαμαντής. Παίζουν οι ηθοποιοί: Κωνσταντίνα Αργυροπούλου, Σταύρος Γιαννακόπουλος, Σπέρη Κανατά, Αγγελίνα Κλαυδιανού, Κωσταντίνος Μαρούγκας, Μάκης Μπογέας, Ιωάννα Τσακίρη.

Πληροφορίες

Θέατρο Σημείο: Χαριλάου Τρικούπη 4 - Καλλιθέα (όπισθεν Παντείου Πανεπιστημίου), τηλ.: 210 9229579. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή και Σάββατο: 21.00, Κυριακή: 20.00. Διάρκεια παράστασης: 1 ώρα και 30 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 12 ευρώ, φοιτητικό: 8 ευρώ.