Η νέα χρονιά στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής
Σκηνής (ΕΛΣ) ξεκινά με μια μεγάλη πρόκληση. Η «Έντα Γκάμπλερ», το
αριστουργηματικό έργο του κορυφαίου Νορβηγού συγγραφέα Χένρικ Ίψεν,
«εντάσσεται» για πρώτη φορά στο λυρικό ρεπερτόριο, σε συμπαραγωγή με την ομάδα
The Medium Project, μια δραστήρια ομάδα με συνεπή παρουσία στον χώρο του
μουσικού θεάτρου.
Η νέα όπερα δωματίου «Έντα Γκάμπλερ» του διακεκριμένου
συνθέτη και πιανίστα Γιώργου Δούση σε λιμπρέτο βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Ίψεν, το οποίο υπογράφει η Έρι Κύργια, θα
παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα
Σταύρος Νιάρχος από τις 25 Ιανουαρίου και για έξι μόνο παραστάσεις έως και τις
3 Φεβρουαρίου. Τη μουσική διεύθυνση έχει αναλάβει ο Ανδρέας Τσελίκας, ενώ τη
σκηνοθεσία υπογράφει η Ράια Τσακηρίδη.
Η «Έντα Γκάμπλερ», «ο Άμλετ των γυναικείων ρόλων», είναι ένα
από τα πιο γνωστά και πολυπαιγμένα έργα του
Ίψεν, του συγγραφέα που άλλαξε με επαναστατικό τρόπο τα δεδομένα στη δραματική
γραφή και το θέατρο εν γένει.
«Εξάμβλωμα της φαντασίας, τέρας, παρανοϊκή, ατομίστρια,
άτεγκτη, ζηλιάρα, οραματίστρια, φεμινίστρια, ιδεαλίστρια, θύμα των
περιστάσεων», είναι μερικοί μόνο από τους χαρακτηρισμούς που έχουν χρησιμοποιήσει
οι κριτικοί για να περιγράψουν την ιψενική ηρωίδα. Από την πρώτη παρουσίασή
του, το 1891, μέχρι σήμερα, το έργο έχει αποσπάσει τον θαυμασμό και τον
αποτροπιασμό, την εκτίμηση και την αποδοκιμασία, χωρίς ποτέ να αφήσει περιθώρια
για εύκολες απαντήσεις.
Για πρώτη φορά η «Έντα Γκάμπλερ» γίνεται όπερα ύστερα από
πρόσκληση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ για τη δημιουργία ενός νέου έργου, σε
συμπαραγωγή με την ομάδα The Medium Project. Η μουσική της όπερας φέρει την
υπογραφή του συνθέτη και πιανίστα Γιώργου Δούση και χαρακτηρίζεται από το
προσωπικό του μουσικό ιδίωμα, με την άμεση, λιτή και καθαρή μελωδική του γραφή.
Όπως σημειώνει ο ίδιος: «Η μουσική της όπερας “Έντα
Γκάμπλερ” χρησιμοποιεί άλλοτε μοτίβα για τη μουσική απεικόνιση των χαρακτήρων
και άλλοτε ολόκληρες μουσικές ενότητες που συνδέονται με χαρακτήρες ή
καταστάσεις. Στο σύνολό της, ακολουθεί με ρεαλιστικό τρόπο την πλοκή και
εξέλιξη του έργου, υποστηρίζοντάς την άλλοτε αφηγηματικά και άλλοτε δημιουργώντας
την κατάλληλη ατμόσφαιρα για την απόδοση των συναισθημάτων. Το έργο έχει σαφείς
αναφορές στην παραδοσιακή όπερα, άριες, ντουέτα, τρίο, κουιντέτο και μικρές
αφηγήσεις».
Η «Έντα Γκάμπλερ» αποτελεί την τέταρτη όπερα του Γιώργου
Δούση, πλάι στις «Δούλες» (2011) του Ζ. Ζενέ, για ορχήστρα, τρεις γυναικείες
φωνές και εξαμελές φωνητικό σύνολο, την όπερα δωματίου «The Shell Game» (2014)
της Έρις Kύργια, για πέντε τραγουδιστές και πιάνο, που ανέβηκε το 2015 στο
Θέατρο Olvio με την ομάδα The Medium Project, και μια όπερα για παιδιά
βασισμένη πάνω στο παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά «Ποιος έκανε πιπί στον
Μισισιπή;» (2008), που ανέβηκε το 2011 στο πλαίσιο της Πειραματικής Σκηνής της
ΕΛΣ.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη συγγραφή του λιμπρέτου της
όπερας από την Έρι Κύργια εντοπίζεται στο πώς θα παραμείνει το κείμενο
«ιψενικό» και πώς ένα τετράπρακτο δράμα θα μετατραπεί σε ευσύνοπτο λιμπρέτο,
χωρίς να χαθεί η ιστορία. Για το λιμπρέτο που θα παρουσιαστεί στην αγγλική
γλώσσα, η ίδια αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το γλωσσικό ύφος του λιμπρέτου
στηρίχτηκε στη γερμανική καταγωγή των αγγλικών, ώστε η σχέση με την πρωτότυπη
γλώσσα να είναι η “εγγενέστερη” δυνατή· επιλέχθηκε ένα μέτρο που ταιριάζει στα
αγγλικά και συγχρόνως δεν είναι ξένο προς την ελληνική ρυθμική αίσθηση».
Ο αρχιμουσικός Ανδρέας Τσελίκας έχει την ευθύνη της μουσικής
διεύθυνσης ενός επταμελούς μουσικού συνόλου. Η έμπειρη Ράια Τσακηρίδη
σκηνοθετεί ένα ιδιαίτερο έργο όπου «όλοι οι ήρωες περιστρέφονται γύρω από την
Έντα, παίζοντας μαζί της ένα ξεχωριστό παιχνίδι». Στην παράσταση, το κοινό θα
παρακολουθήσει τη ζωή της Έντας Γκάμπλερ μέσα από τα δικά της μάτια. «Μοναδική
σύντροφός της σε αυτό το ταξίδι είναι μια μαύρη τρύπα, που μόνο εκείνη βλέπει
και η οποία καθορίζει την πραγματικότητά της», υπογραμμίζει η Τσακηρίδη.
Ο Παύλος Θανόπουλος υπογράφει τα σκηνικά και κοστούμια, η
Μαρίνα Μέργου τη δραματουργία, η Κορίνα Κόκκαλη την κίνηση και ο Χρήστος
Τζιόγκας τους φωτισμούς.
Στις παραστάσεις της «Έντας Γκάμπλερ» το κοινό θα έχει την
ευκαιρία να απολαύσει ένα καστ αναγνωρισμένων λυρικών πρωταγωνιστών. Τον
απαιτητικό ρόλο του τίτλου ερμηνεύουν η Γιούλια Ρουτιλιάνο (25, 26, 27/1) -με
διεθνή απήχηση και εμφανίσεις σε σημαντικά λυρικά θέατρα της Ευρώπης, και η
Ιρένα Αθανασίου (1, 2, 3/2) -που έχει διαγράψει μια αξιόλογη πορεία. Μαζί τους,
νεότεροι και καταξιωμένοι μονωδοί, η Τζίνα Φωτεινοπούλου, ο Χάρης Ανδριανός, ο
Μιχάλης Ψύρρας και ο Γιώργος Ρούπας.
